امسال نیز همچون سالهای گذشته با تعیین شعار اصلاح الگوی مصرف از طرف مقام معظم رهبری در پیام نوروزی شان وظیفه و تکلیف همگان در این باره مشخص گردید و در این میان یکی از مسایل مهم کنترل و اصلاح الگوی مصرف دارو در کشور می باشد که در این میان نقش پزشکان،داروسازان و همه بیماران دارای اهمیت می باشد.
هنوز هم یکی از مشخصه های خانه‌های همه ما ایرانیان قفسه های پر از انواع داروهایی است که در هر بار مراجعه یکی از اعضای خانواده به پزشک مقداری یا همه آن باقی مانده و منتظریم تا در زمان نیاز افراد دیگر که در خانه یا همسایگی مابه بیماری مشابهی مبتلا می‌شوند آن را مصرف کنند. در بعضی از خانه ها ممکن است این قفسه به طبقه‌ای از یخچال‌ها منتقل شده باشد. بارها مشاهده می کنیم که افراد مختلف با کمترین گلو دردی همچون پزشکی حاذق انواع آنتی بیوتیک‌ها را تجویز می‌کنند یا با کوچکترین سردردی بسته‌های قرص‌های مسکن یا کدئین‌دار را به راحتی مصرف می کنند.
همین مسائل باعث شده است که کشورمان در میان 20 کشور نخست دنیا به لحاظ مصرف دارو قرار گرفته است. نرخ مصرف خودسرانه دارو در ایران نسبت به متوسط جهانی تقریباً 3 برابر است و گفته می‌شود 40درصد ایرانیان خودسرانه دارو مصرف می‌کنند. همه اینها نشان می‌دهد یکی از ضروری‌ترین موارد اصلاح الگوی مصرف در کشور ما، اصلاح الگوی مصرف داروست.
این البته مسأله‌ای است که مدتهاست مورد توجه مسئولان وزارت بهداشت در حوزه غذا و دارو قرار گرفته اما در سالی که به نام «ااصلاح الگوی مصرف» نامگذاری شده، این سؤال مطرح است که گذشته از برنامه‌ریزی برای تغییر فرهنگ مصرف دارو آیا می‌توان با برنامه‌ای کوتاه مدت، در عرض یک سال اصلاحاتی در این روند صورت داد؟
مساله مصرف دارو بسان یک مثلث است که سه ضلع آن را پزشک، داروساز و بیمار تشکیل می‌دهند و اگرهر کدام از این اضلاع درست عمل نکنند همه فعالیتهای نظام دارو و درمان در کشورزیر سؤال می‌رود.
الگوی مصرف دارو باید از ریشه اصلاح شود و این مساله در گام نخست به پزشکان بر می‌گردد که تنها برای همان بیماری که فرد مراجعه کرده دارو تجویز نمایند. آنان بایستی از زیاده‌نویسی در همه نسخه‌ها چه نسخ آزاد و چه نسخ بیمه‌ای خودداری کنند .
بارها در مطب اکثر پزشکان مشاهده شده که بیمارانی هستند که برای یک بیماری ساده مثل سرماخوردگی حاد به پزشک مراجعه می‌کنند اما بر اساس ملاحظات و آشنایی‌هایی که با پزشکان دارند کار به نوشتن نسخه برای بستگان و همسایه ها می‌رسد و به این ترتیب است که اقلام دارویی در نسخه‌های اکثر پزشکان ایرانی بسیار بالا می‌رود به گونه‌ای که میانگین اقلام دارویی در نسخ پزشکان در سطح بین‌المللی5/1 تا 2 قلم بوده اما علیرغم فعالیت های مناسب در این باره این میزان هنوز در ایران به زیر 4 قلم در هر نسخه نرسیده است.
داروخانه ها نیز نباید مثلا به جای 14 قرص تجویز شده توسط پزشک به بیمار 20 عدد یا بیشتر پیشنهاد کنند؛ و نسخه‌ها باید عیناً همانطور که نوشته شده تحویل بیمار شود و از ارائه داروی اضافی خودداری گردد؛ ضمن اینکه بیمار هم نباید زیاده‌خواهی کند و از پزشک و داروخانه داروی اضافه بخواهد.
یکی از دلایل مهم مصرف زیاد دارو در کشور پزشکان می باشندو آنان باید در نسخه‌نویسی بیشتر دقت نموده و از نوشتن داروهای زیاد و بی‌دلیل خودداری کنند، نقش مردم نیز در جای خود در این زمینه مهم بوده که باید با فرهنگ‌سازی و کارهای آموزشی آنها را از مصرف خودسرانه دارو باز داشت و این بر عهده همه سازمانهاست که با کارهای فرهنگی و آموزشی موضوع را کنترل کنند و به صورت جدی‌تری بر مسأله مصرف بی رویه دارونظارت نمایند.
در هر صورت بایستی در سال اصلاح الگوی مصرف منتظر بمانیم که آیا وزارت بهداشت تلاشی برای فرهنگ‌سازی در زمینه اصلاح الگوی مصرف دارو شروع خواهد کرد یا خیر، مردم عزیز نیز بایستی به این نکته توجه نموده که مصرف دارو بسان تیغ دولبه ای است که اگر در جای خود و به صورت صحیح مصرف نشود عوارض و عواقب جبران ناپذیری را از خود برجای خواهد گذارد.
