من به خال لبت ای دوست گرفتار شدم            چشم بیمار تو را دیدم و بیمار شدم

                                                                  (امام خمینی(ره)
دستی که گاه خنده بر آن خال می‌بری             ای شـوخ سنـگـــدل دلم ازحال میبری

                                             زان خال عنبرین نتوان سرسری گذشت    *    هـر   نقطه   زین    صحیفه محل تـــامّل است

در فصل تابستان شاهد شیوع بیشتر تعدادی از بیماری ها از جمله اختلالات گوارشی و بیماری های اسهالی می باشیم که در این میان به یک مورد مهم یعنی اسهالهای وبایی بیشتر باید توجه نمود.

وبا یک بیماری اسهالی حاد است که می تواند طی چند ساعت موجب از دست رفتن آب و املاح بدن به صورت شدید و پیشرونده شود. شکل شدید وبا یک بیماری کاملاً ترسناک به ویژه در حالت همه‌گیری است. خوشبختانه در حال حاضر با امکان جایگزینی سریع مایعات و املاح وانجام دیگر اقدامات حمایتی می توان تا حدود زیادی عوارض و مرگ و میر ناشی از وبا را کاهش داد.

 وبا به دو صورت کلاسیک یا التور  بروز پیدا می کند. انسان به صورت اتفاقی به این بیماری مبتلا می شود و می تواند ناقلی برای گسترش آن باشد. خوردن آب آلوده با مدفوع انسانی شایعترین راه ابتلا به وباست. خوردن غذاهای آلوده در منزل،‌ رستورانها یا دست فروشان نیز منجر به گسترش این بیماری می شود. در مورد وبا مخزن حیوانی شناخته‌ شده‌ای وجود ندارد. هرچند عوامل عفونی کننده نسبتاً زیاد است ابتلا در افرادی که دارای اسید معده ناکافی می باشند یا آنهایی که از آنتی اسید استفاده می کنند و هنگامی که اسید معده توسط بعضی از غذاها خنثی می شود به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. وبا در مناطق بومی عمدتاً بیماری مخصوص کودکان است اما هنگامی که بیماری وارد یک منطقه می شود بالغین و کودکان را به طور مساوی گرفتار می کند. در اکثر نواحی  بیماری در فصول تابستان و پاییز شایعتر است. عفونت بی علامت نیز در مواردئ زیادی دیده می شود که این افراد می توانند باعث انتقال بیماری به دیگران شوند. در نواحی آلوده کمتر احتمال دارد بچه‌های زیر 2 سال نسبت به بچه‌های بزرگتر دچار بیماری وبای شدید شوند که علت آن شاید بخاطر ایمنی  کسب شده از شیر مادر در این کودکان باشد. از نظر گروههای خونی، گروه O بیشترین خطر و گروه خونی AB کمترین خطر ابتلا به وبا را دارند. با پیشگیری به موقع و درمان سریع و مناسب مرگ و میر در این نوع بیماری کمتر از یک درصد خواهد بود.
بیشترین راه انتقال از طریق آب آلوده است.
بعد از یک دوره نهفته بیماری 24 تا 48 ساعته وبا با شروع ناگهانی به صورت اسهال آبکی بدون درد آغاز می شود که ممکن است سریعاً حجم اسهال افزایش یافته و غالباً به فاصله کوتاهی استفراغ رخ میدهد. در موارد شدید حجم مدفوع در 24 ساعت اول به بیش از 250 میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن میرسد. در صورتی که آب و املاح از دست رفته جایگزین نشود،ممکن است شوک ناشی از کم آبی و مرگ نیز اتفاق بیفتد. مدفوع ظاهر مشخصی به صورت خاکستری رنگ، مختصری کف آلود با رگه‌هایی بلغمی شکل،بدون خون، با بویی که خیلی آزاردهنده نیست دارد. اسهال وبایی اغلب شبیه آب برنج  است. علائم بیمار به موازات کاهش حجم مایعات و املاح بدن تغییر می کنند: در کاهش 3 تا 5 درصد از وزن بدن تشنگی، در کاهش 5 تا 8 درصد افت فشار وضعیتی، ضعف، افزایش ضربان قلب و کاهش چین پوستی و در کاهش بیش از 10 درصد کاهش ادرار، فقدان یا ضعیف بودن نبضها، فرو رفتن چشمها ، پوست چروکیده یا ملاج سر فرورفته در شیرخواران، خواب آلودگی و در نهایت کما  بروز می کند. در صورت درمان به موقع و کافی با آب و املاح عوارض برطرف شده و بیماری طی چند روز بهبود می‌یابد.در این بیماران تب معمولاً وجود ندارد، قبل از اسهال، استفراغ معمولا بدون حالت تهوع روی می دهد. در اکثر بیماران دل پیچه و درد شدید شکم نداریم. گرفتگی عضلات در فرم شدید ایجاد می شود که به علت کاهش پتاسیم بدن  به صورت گرفتگی عضلات ساق پا بروز پیدا می‌کند.
با درمان مناسب عوارض بیماری به راحتی قابل برگشت است. اسهال وبایی خود محدوده شونده است به شرط آنکه کم آبی و عوارض ناشی از آن درمان شود.
مهمترین اقدام درمانی در وبا جایگزینی آب و املاح(نمک ها) است.
مصرف آنتی بیوتیک دوره بیماری را کوتاهتر کرده ،احتمال کم آبی شدید را کم می‌کند و دفع میکرب ها از مدفوع را نیز کاهش می‌دهد بنابراین ممکن است آنتی بیوتیک نیز بنا بر صلاحدید پزشک تجویز گردد ،هرچند برای درمان ضروری نیست. بهترین درمان مصرف مایعات و پودرهای خوراکی او آر اس میباشد.‌شایعترین راه سرایت از طریق آب آلوده، سبزی، میوه یاغذای آلوده می باشد که با کلر زنی آبها می توان تا حدود زیادی از بروز آن جلوگیری نمود.و کلام آخر اینکه:در نحوه شستن و مصرف میوه ها و سبزی های خام دقت بیشتری نماییم

من از چشمان خود آموختم رسم محبت را

که هر عضوی به درد آید به جایش دیده می گرید

قرمزی چشم یکی از علائمی است که در موارد زیادی اتفاق افتاده و گاها باعث نگرانی و ناراحتی افراد مبتلا می گردد.قرمزی چشم بیشتر در اثر تجمع  خون در عروق ناحیه صلبیه در زیر ملتحمه می باشد. علل متفاوتی می تواند سبب بروز این وضعیت شود . در صورتی که همزمان با قرمزی چشم ، علایمی مانند درد و یا اختلال در دید هم ایجاد شود ، می تواند نشاندهنده وجود مشکلات جدی باشد که باید پیگیری گردد .
از علل شایع آن می توان به این موارد اشاره کرد: خشکی هوا ، وجود گرد و خاک ، جسم خارجی در چشم ، مواجهه با نور آفتاب ، حساسیت های مختلف ، عفونت و ضربه .و در مواردی حتی زور زدن و سرفه هم می تواند سبب قرمزی چشم شود. التهاب ملتحمه ، التهاب اجزای داخلی چشم ، گلوکوم و زخم قرنیه از موارد مهم قرمزی چشم است که باید پیگیری شود.

ورم ملتحمه اصطلاحی است که برای موارد وجود التهاب در ملتحمه ی چشم استفاده می شود و شایع ترین علت قرمزی چشم است.

سفیدی چشم در اثر وجود پرده نازکی به نام ملتحمه در چشم می باشد که ترشحات مخاطی را برای پوشاندن و نرم کردن سطح چشم تولید می کند. این پرده به طور طبیعی حاوی رگهای فراوان ظریفی است که با بررسی دقیق قابل مشاهده اند و در صورت تحریک یا التهاب ملتحمه، عروق خونی آن مشخص تر می‌شوند و چشم، قرمز به نظر می رسد.

عوامل گوناگونی می توانند سبب ایجاد التهاب در ملتحمه شوند که معمولا در دو دسته عمده جای می گیرند: عفونت ها و تحریکات محیطی.

چون ملتحمه بافت ساده ای است در نتیجه به همه محرک ها به یک گونه پاسخ می دهد و در اثر مواجهه با آنها قرمز می شود. ویروس ها شایع ترین علت ورم ملتحمه در عفونت ها هستند. برخی ویروس ها که سبب سرماخوردگی و علائمی مثل گلودرد و آب ریزش بینی می شوند نیز می توانند سبب ورم ملتحمه با علایم قرمزی و ترشح آبکی از هر دو چشم شوند. برخی دیگر ممکن است تنها یک چشم را عفونی کنند.

ورم ملتحمه ویروسی تنها با ترشحات آبکی همراه است و یک تا دو هفته طول می کشد تا بهبود یابد.

عفونت های باکتریایی هم می توانند سبب قرمزی چشم  شوند که در این موارد معمولا قرمزی و درد با میزان زیادی ترشح و چرک همراه است. در عفونت های حاد میزان ترشح چرک به حدی زیاد است که مشاوره ی فوری با چشم  پزشک لازم می گردد.

نوعی از قرمزی چشم در نوزادان تازه متولد شده دیده می شود که در صورت درگیری سایر قسمت های بدن  باید سریعاً به اورژانس چشم مراجعه شود.

چون چشم اندام حساسی است و رعایت بهداشت و سلامت آن از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد هرگونه درد و تغییر رنگ در چشم را جدی گرفته و در صورت تشدید به پزشک مربوطه مراجعه نماییم.

گریه کردن کودکان یکی از مسائلی است که نه تنها والدین بلکه هر شنونده ای را به شدت آزار داده و دلشان می خواهد هرچه سریع تر بتوانند با یافتن راه حلی او را از مشکل به وجود آمده رهایی داده و آرام نمایند ولی گریه در کودکان همیشه هم در اثر داشتن مشکل جدی نبوده و نشانه حالات و درخواست های متفاوتی از طرف کودکان می تواند باشد

معمولا کودکان در سه ماهه اول زندگی خیلی  بیشتر گریه می‌کنند چون می‌خواهند به ما نشان دهند که به چقدر به وجود و کمک مانیازمندند. تنها راه ساکت‌کردن گریه نوزاد، راضی‌کردن فوری اوست. می توانیم او را بغل کنیم یا به او غذا(شیر) بدهیم . هرچه بیشتر در این سن به نیازهای کودکمان جواب دهیم، بیشتر احساس امنیت می‌کند و آرام‌تر خواهد بود. با بزرگتر شدن آنان وقتی توجه کودکان کم‌کم به محیط جلب شد می‌توانیم برای آرام ‌کردن  با او صحبت کنیم ،برایش  آواز بخوانیم یا با دست‌هایش بازی کنیم.

گریه در بزرگترها معمولا بدین معناست که آنان دچار مشکلی شده و از این جریان غمگین و نگران هستند اما وقتی یک نوزاد گریه می‌کند همیشه نشانه ناراحتی و ناامیدی او از زندگی نیست. وقتی نوزادی گریه می‌کند یعنی گرسنه است، لباسش خیس شده، دلش درد می‌کند یا حتی نیاز به توجه،نوازش ،ویا قرار گرفتن در آغوش ما دارد.

 یک نوزاد وقتی گریه اش ادامه می یابد که ما به نیازهایش پاسخ ندهیم، و گریه تنها راهی است که او می‌تواند با ما گفت‌وگو کند. اگر در این سن به این بهانه که کودکم وابسته و بغلی می‌شود به گریه‌اش پاسخ ندهیم و تنهایش بگذاریم احساس ناامنی خواهد نمود و اعتمادش به ما و حتی خودش سلب می‌شود.

شیر دادن به  کودک او را آرام می‌کند اما اجازه ندهیمدر هر بار گریه کردن کودک ما بخواهد با شیر خوردن و گرفتن سینه مادر آرام شود در این صورت نوزاد مدام شب‌ها برای شیرخوردن مادر را  بیدار خواهد کرد.

از سه ماهگی به بعد به تدریج  کودک کمتر گریه می‌کند. از این پس کودک می‌خواهد با حرکات بدن و جیغ و داد خواسته‌هایش را به مادر بفهماند. گریه‌های شبانه کم‌کم کمتر خواهند شد. و مادر از این به بعد از نوع جیغ کودکش می‌تواند بفهمد که  او گرسنه است، عصبانی است، نیاز به محبت دارد یا می‌خواهد بخوابد. از این پس دیگر لازم نیست به سرعت به سمت کودک برویم. در عوض اگر واقعا جیغ کودکمان از روی درد یا ناراحتی است نبایداز او غافل شویم.

فکر می کنید تا چه اندازه باید گریه کودکمان را تحمل کنیم؟ اغلب والدین حتی پس از یک سالگی اجازه نمی‌دهند کودک‌شان خیلی گریه کند و خود سریه اقدام به آرام کردن او می کنند. در دو حالت توصیه می‌شود اجازه دهید کودک گریه کند تا خود آرام شود: در هنگام خستگی و خوابیدن و هنگامی که به هیچ وجه نمی‌توانید او راآرام کنید.

کودکان قدرت بیان خوبی ندارند پس مجبورند برای ابراز نیازهایشان گریه کنند. پذیرفتن این موضوع به ما کمک می‌کند تا بهتر بتوانیم گریه کودکمان را  تحمل کنیم. وقتی آنان گریه می‌کنند به آنان نشان دهیم که متوجه نیاز و گریه او هستیم. جملات آرامش بخش و  پراحساس را در گوشش زمزمه کنیم تا آرام شود. در اکثر این موارد قدرت اراده و پایداری مادر سبب می‌شود کودک دست از گریه خود برداشته و آرام شود.

برخی نوزادان نسبت به سایر کودکان حساس‌ترند و به کوچک‌ترین تحریک یا سر و صدایی عکس‌العمل فوری نشان می‌دهند یا وقتی لباس را از تنشان درمی‌آوریم یا می خواهیم دوباره آنها را بپوشانیم به شدت گریه می کنند. این جزیی از ذات برخی از کودکان بوده و راه حلی ندارد.

در روزهای ابتدایی تولد نوزادان اکثر مادران به علت شرایط خاص خود به محض دیدن گریه کودک سریع او را بغل کرده سعی می‌کنند آرامش کنند. طی چند ماه وضعیت بدنی او به حالت‌ عادی برگشته و مادر کمی بیشتر می تواند از فرزندش فاصله بگیرد ویا گریه اش را تحمل کند.

 گریه‌های شبانه بیشتر والدین را مضطرب می‌کند و والدین می‌ترسند مبادا کودک درد شدید یا مشکل جدی داشته باشد. اما در این باره نباید نگران نشویم چون کودکان با این کار خود سعی می کننداضطراب‌های روزانه را از خود دور ‌کنند.
در پاره ای از مواردنفخ معده و روده، اسپاسم های دستگاه گوارش نیز می توان از علل گریه شیر خوار باشد.

خونریزی از بینی پس از خونریزی های زنانه جایگاه دوم را از نظر خونریزی های انسانی دارد ،بعضی از افراد ممکن است به طور متناوب و بعضی دیگر به ندرت دچار خونریزی بینی(خون دماغ )شوند.

بیشتر خونریزی‌های بینی وخیم نیستند. آنها معمولا در بخش جلویی بینی رخ می‌دهند و بعد از چند دقیقه متوقف می شوند. تعداد کمی از خونریزی‌های بینی در  رگ های بزرگ  پشت بینی رخ می‌دهند و این حالت بیشتر در افراد مسن رایج است  واغلب ناشی از فشار خون بالا، تصلب شریان، استفاده از داروهای ضد انعقاد مثل آسپرین به صورت روزانه یا اختلال لخته‌شدن خون است. بیشتر خون‌دماغ ‌های جدی در اثر ابتلا به بیماریهای  مزمن به وجود می آید.

علت خون دماغ، معمولا پارگی  مویرگهای  داخل بینی است. ضربه، حساسیت بالای رگها، استرس، گرمای بیش از حد هوا افزایش فشار در اثر غواصی در عمق زیاد از دلایل دیگر این پارگی ها هستند. بیمارانی که فشار خون بالا دارند و خانمهای باردار بیشتر دچار این عارضه می شوند. صدمات حاصل از ضربه، زمین خوردن، تمیز کردن بینی و دستکاری آن یا مصرف برخی داروها می توانند از علتهای بروز این عارضه باشند.

 اگر بینی به صورت ناگهانی شروع به خونریزی کند،اولین کار این است که  با شست و انگشت اشاره آن را فشار دهیم و چند دقیقه ای به همین صورت نگاه داریم. با این کار رگ دچار خونریزی شده دوباره بسته می شود. اگر این کار مؤثر واقع نشد، دهان را ببندید و هوا را تا حد امکان با فشار در بینی خود بدمید. یک پارچه سرد و نمناک ( در صورت لزوم با یک تکه یخ ) بر روی قسمت بالای بینی یا پیشانی قرار دهید. توجه داشته باشیم که قراردادن پارچه با یخ زیاد طول نکشد. زیرا خطر سرماخوردگی نیز وجود دارد. اگر پس از حدود 20 دقیقه، خونریزی بند نیامد، بهتر است به پزشک مراجعه کنیم. در بیمارانی که آسیب دیدن مخاط بینی باعث می شود که مرتباً خون دماغ شوند، استفاده منظم از بخور جهت پیشگیری از این حالت مؤثر است. اگر اغلب بدون علت دچار خونریزی می شوید، باید با پزشک خود مشورت کنید. این کار به درمان علت بیماری کمک می کند.

سطح داخلى بینى حاوى صدها مویرگ خونى است که مقدار زیادى از خون بدن از طریق این مویرگ ها در بینى نیز در حال گردش است. این مویرگ ها بسیار ظریف و حساس بوده و عوامل مختلفى سبب پاره شدن آنها و در نهایت خونریزى از بینى مى شود .

در زمان مراجعه به درمانگر او ابتدا سعی می کند بفهمد علت خونریزی بینی از کجا شروع شده است و معمولا از بیمار سوالاتی می پرسد و بینی و سایر قسمت های مرتبط را معاینه می‌کند. اگر خونریزی  با فشارموضعی تیغه بینی متوقف نشد، پزشک ممکن است رگی که خونریزی کرده را بسوزاند یا بینی را ببندد تا خونریزی متوقف شود.

سوزاندن رگ‌ها با استفاده از محلول‌های مخصوص یا وسائل الکتریکی یا حرارتی رگ‌‌ها انجام می‌شود، تا خونریزی متوف شود. پزشک قبل از عمل  مخاط قسمت بینی را بی حس خواهد کرد.

بستن بینی نیز با استفاده از قرار دادن نوعی گاز مخصوص پانسمانی و پماد آنتی بیوتیک، یا لاستیک قابل باد کردن مثل بالون درون بینی انجام می شود تا جلوی خونریزی بینی را گرفت.این کار  فشار کافی بر رگها می‌آورد و خونریزی را متوقف می سازد.

نکاتی برای پیشگیری از خون دماغ شدن

 کوتاه نگهداشتن ناخن کودکان و جلوگیری از دستکاری کردن بینی. 
ترک کردن مصرف سیگار. سیگار کشیدن موجب خشکی بینی شده و همچنین مخاط آن را تحریک می‌کند.

  مرطوب کردن مخاط بینی ،درصد بالایی از خون‌ریزی‌های بینی به دلیل خشکی مخاط بینی رخ می‌دهد که توصیه اغلب پزشکان، شست و شوی روزانه بینی با سرم فیزیولوژیک یا آب نمک رقیق در صبح و شب است.
استفاده از پمادهای نرم کننده مخاط در صورت افزایش خشکی بینی و  نکته آخر این که هوای خانه را همیشه مرطوب نگه داریم، این کار را می‌توانیم با استفاده از دستگاه‌‌های مرطوب کننده هوا (بُخور) انجام دهیم.
مصرف ویتامین‌ها را فراموش نکنیم. اگر شما از آن دسته افرادی هستید که استعداد خون دماغ شدن دارید، به قدر کافی ویتامین C بخورید، زیرا ویتامین C ماده‌ای حیاتی برای تشکیل کلاژن است و به حفظ سلامت عروق کمک می‌کند. و مهمتر از همه اینکه در زمان خونریزی از بینی خونسردی خود را حفظ کنیم.

امسال نیز همچون سالهای گذشته با تعیین شعار اصلاح الگوی مصرف از طرف مقام معظم رهبری در پیام نوروزی شان وظیفه و تکلیف همگان در این باره مشخص گردید و در این میان یکی از مسایل مهم کنترل و اصلاح الگوی مصرف دارو در کشور می باشد که در این میان نقش پزشکان،داروسازان و همه بیماران دارای اهمیت می باشد. 

هنوز هم یکی از مشخصه های خانه‌های همه ما ایرانیان قفسه های پر از انواع داروهایی است که در هر بار مراجعه یکی از اعضای خانواده به پزشک مقداری یا همه آن باقی مانده و منتظریم تا در زمان نیاز افراد دیگر که در خانه یا همسایگی مابه بیماری مشابهی مبتلا می‌شوند آن را مصرف کنند. در بعضی از خانه ها ممکن است این قفسه به طبقه‌ای از یخچال‌ها منتقل شده باشد. بارها مشاهده می کنیم که افراد مختلف با کمترین گلو دردی همچون پزشکی حاذق انواع آنتی بیوتیک‌ها را تجویز می‌کنند یا با کوچکترین سردردی بسته‌های قرص‌های مسکن یا کدئین‌دار را به راحتی مصرف می کنند.

همین مسائل باعث شده است که کشورمان در میان 20 کشور نخست دنیا به لحاظ مصرف دارو قرار گرفته است. نرخ مصرف خودسرانه دارو در ایران نسبت به متوسط جهانی تقریباً 3 برابر است و گفته می‌شود 40درصد ایرانیان خودسرانه دارو مصرف می‌کنند. همه اینها نشان می‌دهد یکی از ضروری‌ترین موارد اصلاح الگوی مصرف در کشور ما، اصلاح الگوی مصرف داروست.

این البته مسأله‌ای است که مدتهاست مورد توجه مسئولان وزارت بهداشت در حوزه غذا و دارو قرار گرفته اما در سالی که به نام «ااصلاح الگوی مصرف» نامگذاری شده، این سؤال مطرح است که گذشته از برنامه‌ریزی برای تغییر فرهنگ مصرف دارو  آیا می‌توان با برنامه‌ای کوتاه مدت، در عرض یک سال اصلاحاتی در این روند صورت داد؟

مساله مصرف دارو بسان یک مثلث است که سه ضلع آن را پزشک، داروساز و بیمار تشکیل می‌دهند و اگرهر کدام از این اضلاع درست عمل نکنند همه فعالیتهای نظام دارو و درمان در کشورزیر سؤال می‌رود.

 الگوی مصرف دارو باید از ریشه اصلاح شود و این مساله در گام نخست به پزشکان بر می‌گردد که تنها برای همان بیماری که فرد مراجعه کرده دارو تجویز نمایند. آنان بایستی از زیاده‌نویسی در همه نسخه‌ها چه نسخ آزاد و چه نسخ بیمه‌ای خودداری کنند  .

 بارها در مطب اکثر پزشکان مشاهده شده که بیمارانی هستند که برای یک بیماری ساده مثل سرماخوردگی حاد به پزشک مراجعه می‌کنند اما بر اساس ملاحظات و آشنایی‌هایی که با پزشکان دارند کار به نوشتن نسخه برای بستگان و همسایه ها می‌رسد و به این ترتیب است که اقلام دارویی در نسخه‌های اکثر پزشکان ایرانی بسیار بالا می‌رود به گونه‌ای که میانگین اقلام دارویی در نسخ پزشکان در سطح بین‌المللی5/1 تا 2 قلم بوده اما علیرغم فعالیت های مناسب در این باره این میزان هنوز در ایران به زیر 4 قلم در هر نسخه نرسیده است.

  داروخانه ها نیز نباید مثلا به جای 14 قرص تجویز شده توسط پزشک به بیمار 20 عدد یا بیشتر پیشنهاد کنند؛ و نسخه‌ها باید عیناً همانطور که نوشته شده تحویل بیمار شود و از ارائه داروی اضافی خودداری گردد؛ ضمن اینکه بیمار هم نباید زیاده‌خواهی کند و از پزشک و داروخانه داروی اضافه بخواهد.

 یکی از دلایل مهم مصرف زیاد  دارو در کشور  پزشکان می باشندو آنان باید در نسخه‌نویسی بیشتر دقت نموده و از نوشتن داروهای زیاد و بی‌دلیل خودداری کنند، نقش مردم نیز در جای خود در این زمینه مهم بوده که باید با فرهنگ‌سازی و کارهای آموزشی آنها را از مصرف خودسرانه دارو باز داشت و این بر عهده همه سازمانهاست که با کارهای فرهنگی و آموزشی موضوع را کنترل کنند و به صورت جدی‌تری بر مسأله مصرف بی رویه دارونظارت نمایند.

در هر صورت بایستی  در سال اصلاح الگوی مصرف منتظر بمانیم که آیا وزارت بهداشت تلاشی برای فرهنگ‌سازی در زمینه اصلاح الگوی مصرف دارو شروع خواهد کرد یا خیر،‌ مردم عزیز نیز بایستی به این نکته توجه نموده که مصرف دارو بسان تیغ دولبه ای است که اگر در جای خود و به صورت صحیح مصرف نشود عوارض و عواقب جبران ناپذیری را از خود برجای خواهد گذارد.

پوکی استخوان موقعی اتفاق می افتد  که در اثر تخریب بافت استخوانی، توده‏ای استخوان کاهش یابد که در نهایت ممکن است  به شکستگی استخوان منجر ‏شود

توده‏ی استخوانی هر فرد معمولاً در 30 تا 35 سالگی به بیشترین حد خود می‏رسد. پس از این سن، کم شدن توده استخوان به صورت یک روند طبیعی آغاز می‏شود. در واقع با افزایش سن، مقدار استخوانی که تخریب می‏شود، بیشتر از مقداری است که ساخته می‏شود. اگر بتوانیم ساختمان داخلی بافت استخوانی را با میکروسکوپ ببینیم، در حالت طبیعی، شبیه کندوی عسل است که با تخریب بافت استخوانی در این کندو اندازه‏ی حفره ها و فضاهای خالی بزرگتر می‏شود و به عبارتی پوک‏تر می‏شود. بدین ترتیب، استخوانها نازک و شکننده تر می‏شوند، به حدی که به راحتی و حتی بدون علت می‏شکنند.(مخصوصاً در ناحیه سر استخوان ران که در گودی استخوان لگن جا دارد، ستون مهره‏ها و مچ دست).

زمان یائسگی در زنان عامل خطر دیگری برای پوکی استخوان است، به طوریکه بعضی، عملاً پوکی استخوان را فقط بیماری دوران یائسگی می‏دانند. هنگام یائسگی، مقدار هورمون های زنانه در بدن زنان خیلی کم می‏شود. پایین آمدن این هورمون در خون، باعث از دست دادن قدرت و استحکام استخوانها و پوکی آنها می‏شود. پوکی استخوان، بیماری خاموش نیز نامیده می‏شود، زیرا ممکن است بیماران متوجه هیچ علامتی نشوند. طی سالها ممکن است استخوانهای این افراد از دست رفته، اما ندانند که پوکی استخوان دارند، تا زمانی که ناگهان یکی از استخوانهایشان در اثر کوچکترین ضربه یا اتفاق بشکند. بعضی مواقع، وجود برخی از بیماریهای متابولیک مثل پرکاری تیروئید، کم کاری غدد جنسی، آرتریت روماتوئید، یا مصرف بعضی از داروها مثل کورتونها و لووتیروکسین(داروی ضد کم کاری تیروئید) باعث کم شدن قدرت استخوانها و در نتیجه پوکی آنها می‏شود.
سن شروع پوکی استخوان 
  در زنان پوکی استخوان چهار برابر مردان دیده می‏شود. در سالهای بعد از یائسگی، مخصوصاً در سالهای اول، معمولاً قدرت استخوانها با سرعت زیادی کاهش می‏یابد. سپس این سرعت کم می‏شود ولی روند پوکی استخوان ادامه می‏یابد. زنان، مخصوصاً آنها که در سنین بالای 60 سال قرار دارند بیشترین مبتلایان به پوکی استخوان‏اند. در مردان با افزایش سن، کاهش ناگهانی و عمده‏ی هورمونهای جنسی، چنان که در زنان اتفاق می‏اافتد، پیش نمی‏آید. کاهش تراکم وقدرت استخوان در آنها خیلی آهسته‏تر اتفاق می‏افتد. اما در 65 تا 70 سالگی، زنان و مردان با یک سرعت دچار ژوکی استخوان شده واستخوانهای خود را از دست می‏دهند.

علائم  پوکی استخوان  
چنان که قبلاً گفته شد، ممکن است دچار پوکی استخوان باشیم، بدون آن که از بیماری خود اطلاع داشته باشیم. به همین سبب است که پوکی استخوان ”بیماری خاموش“ و یا ”بیماری بی‏سر و صدا“ نامیده می‏شود. در مراحل اولیه‏ی بروز پوکی استخوان، علائم آن به ندرت ظاهر می‏شود، که این ظاهر نشدن علائم تشخیص بیماری را دشوار می‏کند.
پوکی استخوان در مراحل بعد موجب بروز مسائل زیر می‏گردد:
- شکستگی خود به خود یا با کمترین ضربه بر استخوانها مخصوصاً در نواحی ران و لگن، کمر و ستون مهره‏ها که غالباً این اولین علامت است.
- کمر درد شدید در نقطه‏ای خاص که نشانه شکستگی ست.
- قوز پشت که موجب انحنای پشت یا قوز درآوردن می‏‎شود.
- کوتاه شدن قد.
بعضی از محققان عقیده دارند افتادن دندانها در سالهای بالا نیز ناشی از همین پوکی استخوان است
 وقتی بیماری خیلی شدید باشد، فشارهای خفیفی مثل خم شدن به جلو، بلند کردن اجسام، عطسه یا سرفه کردن می‏تواند باعث شکستگی مهره شود. شکستگیهای ناحیه لگن، معمولاً در اثر زمین خوردن و سقوط کردن فرد رخ می‏دهند. این شکستگی‏ها در بین شکستگیهای دیگر از همه بدتر است، زیرا می‏تواند حتی خطر مرگ در پی داشته باشد. نیمی از افرادی که هم زنده می‏مانند معمولاً تا آخر عمر دچار ناتوانی بوده، چنانچه نمی‏توانند بدون انجام مراقبتهای دایمی یا پرستاری دیگران زندگی کنند و برای همه‏ی عمر به عصا یا چهار پایه‏های مخصوص راه رفتن افراد معلول (واکر) نیاز دارند.
کوتاه شدن قد، روند طبیعی افزایش سن است، ولی چنانچه کاهش قد قابل توجه بیش از 5/2 سانتی‏متر باشد(نسبت به 20 سالگی)، ممکن است همین مساله، اولین علامت پوکی استخوانها باشد.
به هر ترتیب چنانچه بیش از یکی از علائم بالا در شما هست حتماً به پزشک مراجعه کنید. به خاطر داشته باشید که ممکن است هیچ علامتی مشاهده نشود ولی به پوکی استخوان دچار شده باشیم. پس بهترین راه، پیشگیری از بروز پوکی استخوان است.
عوامل مستعد کننده پوکی استخوان
عوامل مستعد کننده‏ای که قابل کنترل نیستند:
- جنسیت: زنان بسیار بیشتر از مردان به پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن دچار می‏شوند.( در واقع 4 برابر آقایان). زیرا زنان از ابتدا تراکم استخوان کمتری دارند و بیشتر هم عمر می‏کنند.
- سن: با افزایش سن احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر می‏شود.
- شروع یائسگی: استروژن هورمون زنانه‏ای است که از کاهش توده‏ی استخوان جلوگیری می‏کند. تولید استروژن در تخمدانها بعد از یائسگی متوقف می‏شود، در نتیجه، از دست رفتن توده‏ی استخوان تسریع می‏شود. زنانی که یائسگی زود رس دارند (قبل از 45 سالگی)، مانند بانوانی که تخمدانهای آنها را با جراحی برداشته‏اند بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان‏اند.  
- سابقه‏ی خانوادگی: وراثت بر مقدار استخوانهای شما و سرعت از دست دادن آنها تأثیر دارد، اگر مادر شما شکستگی لگن یا مهره، ساعد و... داشته باشد، احتمال ابتلای شما به شکستگی 2 برابر افراد دیگر است.
- استخوان‏بندی ظریف و کوچک: بانوانی که دارای استخوانهای کوچک بوده، کوتاه قد و یا لاغراند، به خاطر وجود توده‏ی استخوانی کمتر، مستعد بروز پوکی استخوان‏اند.
- نژاد: بانوان اروپایی شمالی یا افراد ساکن آسیای جنوب شرقی، بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان‏اند.
-  بیماریها: بیماریهایی نظیر بیماری تیروئید، پاراتیروئید، غدد جنسی، و غدد فوق کلیوی می‏توانند به پوکی استخوان منجر شوند.
عوامل خطری که می‏توانید آنها را کنترل کنید:
- وزن: وزن کم بانوان بسیار لاغر باعث کم شدن قدرت استخوان هم می‏شود (زنانی که دارای اضافه وزن‏اند، معمولاً در معرض خطر نیستند ولی احتمال ابتلا به ناراحتی‏های دیگر در آنها زیادتر است.)
- بی تحرکی: فعالیت نداشتن، کاهش توده‏های استخوان را تسریع می‏کند. ورزش مناسب به افزایش مقدار استخوان و سلامت بیشتر شما کمک می‏کند.
- کمبود کلسیم در برنامه‏ی غذایی: کلسیم استخوانها را قدرتمند می‏کند. اگر به قدر کافی کلسیم مصرف نمی‏کنید بدن شما سلولهای استخوانی را تخریب می‏کند تا کلسیم مورد نیاز خود را از آنها به دست آورد.
- سیگار کشیدن: زنانی که سیگار می‏کشند بیشتر از آنها که سیگار نمی‏کشند به پوکی استخوان دچار می‏شوند.
عوامل خطر دیگر:
این عوامل عبارتند از:
بعضی داروهای تجویزی نظیر کورتن که در درمان آرتوروز و آسم استفاده شود ( از دکتر خود در این مورد سئوال کنید). 
- برنامه‏ی غذایی پر پروتئین
- کمبود ویتامین دی 
راههای تشخیص بیماری

معاینه جسمانی:
معاینه وسابقه‏ی پزشکی کمک می‏کند تا مشخص شود آیا در معرض بیماری پوکی استخوان هستیم یا نه؟ پزشکتان می‏تواند به شما کمک کند تا برنامه‏ی پیشگیری برای خود تعیین کنید
پرتوهای X و عکسهای رادیولوژی:
معمولاً برای تشخیص پوکی استخوان از رادیولوژی استفاده نمی‏شود، ولی گاهی اوقات، وقتی به دلایل دیگری عکس رادیولوژی گرفته می‏شود، پوکی استخوان را که نسبتاً زیاد باشد هم در فرد مشخص می‏کنند.
آزمایشهای سنجش تراکم استخوان
انجام این آزمایشها فعلاً برای تشخیص و پی‏گیری درمان پوکی استخوان، دقیقترین روش است. اطلاعات لازم را از پزشکتان بپرسید. این آزمایش؛ معمولاً، 3 تا 5 سال یک بار تکرار می‏شوند تا روند پوکی استخوان و احتمالاً درمان آن مشخص شود. همراه این آزمایش برای بار اول، معمولاً یک سری آزمایشهای عمومی هم از فرد گرفته می‏شود تا از سلامتش اطمینان یابند. به هر حال به یاد داشته داشته باشید که تشخیص پوکی استخوان خیلی ساده نیست و در بیشتر موارد وقتی تشخیص داده می‏شود که فرد دچار شکستگی شده است. بنابراین بهترین راه، پیشگیری از بیماری پوکی استخوان است.
برای جلوگیری از پوکی استخوان چه باید کرد؟
1)دریافت کلسیم و ویتامین دی کافی
2)ترک سیگار
3)داشتن فعالیت فیزیکی مداوم و متعادل (مثلاً حداقل 30 دقیقه پیاده‏روی روزانه)

4)خانمهای یائسه‏ای که دارای عوامل مستعد کننده‏ی پوکی استخوان هستند و افراد مبتلا به بیماریهای تیروئید باید با پزشک خود در این باره مشورت کنند.